Ευχές και Οικονομική Κρίση με το Φως της Αναστάσεως στο Δρόμο της Αλήθειας και της Αρετής!

Χριστός Ανέστη! Χρόνια Πολλά!


Είναι εντυπωσιακό πόσο συμμετέχουν και πως επιδρούν οι ευχές στην καθημερινότητα μας και πως η εξέλιξη των κοινωνιών και οι νέες τεχνολογίες αλληλεπιδρούν με αυτές. 

Αυτό είναι κάτι που το αντιλήφθηκα έχοντας ζήσει για λίγο καιρό σε δύο διαμετρικά αντίθετες κοινωνίες, στη Δύση και στην Ανατολή. Στην Αγγλία, όπου έζησα για ένα έτος, είναι δύσκολο να βρεις ευχές για το κάθε τι και γενικά πέρα από ένα "good morning" κι ένα "happy birthday", έστω κι ένα "bless you", που βγαίνουν μάλλον ως "διαδικαστικές πρακτικές", ίσως χωρίς νόημα, δεν θα ακούσεις να ανταλλάσσονται ευχές ουσίας και ειλικρινούς ενδιαφέροντος τόσο συχνά όσο στην Ανατολή. Το  συνειδητοποίησα ξεκάθαρα μόνο όταν πήγα στο Αφγανιστάν, που βρίσκεται κοντύτερα στη δική μας κουλτούρα κι αναλογίζομαι εάν είναι καταβολή Οθωμανική, Βυζαντινή, Χριστιανική, Ελληνιστική, Σημιτική ή ότι άλλο όμως σίγουρα οι ευχές βρίσκονται παρόμοια στην μουσουλμανική παράδοση όπως και στο δικό μας θρησκευτικό τελετουργικό, που προφανώς, κατά την άποψη μου εκφράζει κάποιες κοινές κοινωνικές μας καταβολές. Εκεί, ακόμη περισσότερο από όσο εδώ στα σήμερα, οι άνθρωποι ξεκινούν κάθε συζήτηση με ευχές. Είναι το "πιστοποιητικό" της καλής πρόθεσης του καθενός όταν συνομιλεί, όμως είναι και μέσο προσωπικής αυτοβελτίωσης. Διότι δεν είναι εύκολο να ευχηθεί κανείς "υγεία και κάθε καλό!" σε κάποιον που συναλλάσσεται εάν τον αντιπαθεί. Αυτό ίσως είναι δυσκόλως κατανοητό στις δυτικές κοινωνίες. Όσο πιο δυτικά μετακινούμαστε, τόσο πιο εύκολα συζητάμε με κάποιον που αντιπαθούμε. Όμως στα ανατολικότερα, κάτι τέτοιο δεν μου φάνηκε να είναι εύκολο, διότι οι Αφγανοί μου έδωσαν την αίσθηση ότι προτιμούσαν να αποφύγουν να μιλήσουν με κάποιον, όταν δεν τον εμπιστεύονταν ή που αντιπαθούσαν, ενώ ανοίγονταν αμέσως και απρόσμενα πολύ μετά εφόσον εξοικειώνονταν με  κάποιον. Όπως επίσης, εφόσον δεν συνέτρεχε λόγος εχθρότητας που να ήθελαν να δείξουν ότι δεν εμπιστεύονταν τον συνομιλητή τους, τότε η συζήτηση θα ξεκινούσε πάντα με ευχές, με ερωτήματα ενδιαφέροντος για την υγεία του άλλου και της οικογένειας του κι όχι τυπικά αλλά περίμεναν να ακούσουν τα νέα σου για την οικογένεια σου. 

Πήρα την Ανάσταση ως αφορμή για να αναφερθώ και να συνδέσω τα παραπάνω με την ανάγκη που έχουμε όλοι να ευχηθούμε σε φίλους και γνωστούς, σε ανθρώπους που αγαπάμε, σε ανθρώπους που τιμούμε και γιατί όχι σε ανθρώπους από τους οποίους εξαρτώμαστε, αλλά για τους οποίους τουλάχιστο τρέφουμε κάποια θετικά αισθήματα. Διότι μάλλον δύσκολα θα στέλναμε ευχές σε κάποιον που δεν εκτιμούμε ή σε κάποιον που αντιπαθούμε. Προϋπόθεση βέβαια να βρισκόμαστε σε καλή διάθεση οι ίδιοι, διότι δεν είμαστε όλοι μας Άγιοι ώστε να μπορούμε να ευχόμαστε στην ώρα της θλίψης ή της δυστυχίας. 

    Όπως επίσης έχουν εξελιχθεί και τα μέσα αποστολής ευχών, διότι ήταν διαφορετικά όταν ο κόσμος ήταν η γειτονιά, κι η εργασία μας ήταν σε απόσταση περπατήματος. Όμως όταν οι φίλοι κι οι γνωστοί βρίσκονται μακριά, όταν δουλεύουν σε άλλες πόλεις ή και χώρες, και γενικά όταν τα ενδιαφέροντα μας αποκλίνουν και  αναπτύσσεται μία αποξένωση, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται και νέοι τρόποι επικοινωνίας, αντί να σφίγγεις το χέρι και να εύχεσαι, αντί να αγκαλιάζεις και να ασπάζεσαι τον φίλο σου, έρχονται πλέον περίτεχνες ψηφιακές παρουσιάσεις, κάρτες και μηνύματα κι επικοινωνούμε μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα κινητά μας. 

     Τα μέσα αυτά κι η ευκολία που προσφέρουν αλλοιώνουν την αμεσότητα και αμβλύνουν την ειλικρίνεια των ευχών μας καθώς τις κάνουν περισσότερο μηχανιστικές, μαζικές κι απρόσωπες. Ίσως εστιάζουμε στην επιδίωξη κατασκευής (εφόσον το μπορούμε), ή στην αναζήτηση στο διαδίκτυο, της πιο εντυπωσιακής κάρτας ή παρουσίασης, ποιος θα σκεφτεί ή θα βρει την καλύτερη ατάκα να την στείλει την ίδια σε όλους τους συγγενείς και στους περισσότερο ή στους λιγότερο φίλους και γνωστούς. Χάνεται έτσι το προσωπικό στοιχείο στις ευχές, τον ενδιαφέρον να μάθουμε ή και να βοηθήσουμε τον συγγενή ή τον φίλο μας, κι οι ευχές εκφυλίζονται σε μία υπενθύμιση της ύπαρξης μας. Αποστέλλνοντας μία σύγχρονη "ευχετήρια έκφραση", με τους τρόπους που εξήγησα παραπάνω, δεν εννοεί κανείς κάτι εξειδικευμένο στον άνθρωπο που την απευθύνει, δεν ανοίγει την καρδιά του, δεν επικοινωνεί σε βάθος, δεν νοιάζεται πραγματικά για ένα φίλο του, αλλά απλά με την πίεση ενός πλήκτρου, με μία μαζική αποστολή (στην καλύτερη περίπτωση κάνοντας κάποια επιλογή από όλο μας το αρχείο ώστε να μη γινόμαστε ενοχλητικοί σε όσους αγνοούμε), δηλώνουμε μία παρουσία "λέγοντας" ότι "δεν σε ξέχασα", χωρίς συχνά και να θυμόμαστε κάτι περισσότερο προσωπικό, και τελικώς μία κοινωνική εκδήλωση ενδιαφέροντος και αισθημάτων σε γνωστά μας πρόσωπα  εξελίσσεται σε αποστολή μίας τυποποιημένης ευχής σε ένα σύνολο ανθρώπων και την προσωποποίηση την αναλαμβάνει η τεχνολογία. 

   Σίγουρα δεν είναι αμελητέο, διότι αναμφίβολα προκαλείται ένα ευχάριστο αίσθημα στον αποδέκτη ενός τέτοιου μηνύματος. Παράλληλα όμως ανησυχώ ότι αποτελεί μία ακούσια απόπειρα απαλλαγής από την ευθύνη κι από το ειλικρινές ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο μας, είτε είναι συγγενής, φίλος ή γνωστός.

   Φέτος βρέθηκα ανάμεσα σε ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα "έντιμης" επιβίωσης. Τονίζω το "έντιμης", διότι πρόβλημα επιβίωσης γενικά δεν αντιλαμβάνομαι να υπάρχει, με τόσο πλούτο που βρίσκεται γύρω μας (πλούτο που ανεξάρτητα κατά πόσο το παραδεχόμαστε, μας δόθηκε αλλά ούτε μας ανήκει ούτε τον αξίζουμε, κάτι που είναι μία άλλη μεγάλη συζήτηση). Από την άλλη πλευρά, ως ένας άνθρωπος που είχα την τύχη να αποκτήσω τα πάντα, κι όσα ίσως δεν χρειαζόμουν πραγματικά, σε μια οικογένεια κι ένα κράτος που μου έδωσε χωρίς να χρειαστεί ούτε να παρακαλέσω, ούτε να ταπεινωθώ και χωρίς να διακινδυνεύσω σοβαρά για κάτι, όπως συνέβη στο παρελθόν στις προηγούμενες γενιές των γονιών μου και των παππούδων μου (κι αυτό αντιλαμβάνομαι ότι ισχύει για τους περισσότερους), αναρωτιέμαι εάν και κατά πόσο δικαιούμαστε (ανεξάρτητα εάν δυσανασχετούμε και γινόμαστε δυστυχείς που μας κόπηκε το δώρο ή κάποια επιδόματα), να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο όταν δεν είμαστε διατεθειμένοι να προσφέρουμε κάτι παραπάνω ώστε να αποτρέψουμε την επιδείνωση των κοινωνικών συνθηκών, από τους ανθρώπους που είτε επειδή δεν ήταν τυχεροί είτε επειδή δεν είχαν την πρόνοια, βρίσκονται σε δυσκολίες κι αναζητούν αγωνιωδώς τρόπους επιβίωσης, συνθήκες που ευνούν για ορισμένους την εκτροπή στην παρανομία.  

Διότι το αν θα ξεχρεώσουμε ως χώρα, το αν θα ανακαλύψουμε όσους και πόσα μας έκλεψαν, το αν θα εμπιστευτούμε ξανά τους ίδιους ή όμοιους  πολιτικούς, ή ενδεχομένως όσους δεν εμπιστευτήκαμε (διότι αν ήμασταν ειλικρινείς θα αναγνωρίζαμε ότι υπήρχαν κι αυτοί που τους γυρίσαμε την πλάτη ενώ μας έλεγαν την αλήθεια), όλα αυτά είναι πράγματα που θέλουν χρόνο να τα αντιμετωπίσουμε και μόνο όταν έρθει η ώρα. Όμως οι άνθρωποι που εξαθλιώνονται γύρω μας, είτε είναι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που κλείνουν, είτε είναι νέοι άνεργοι που ποτέ δεν εργάστηκαν και σταδιακά θα "αδρανοποιούνται", κάποιοι από όλους αυτούς, αναπόφευκτα θα ξεφύγουν από τη νομιμότητα κι η κοινωνία θα λέει υποκριτικά "ήταν καλό παιδί"... Όμως πόσο εύκολα μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα τους χωρέσουν οι φυλακές ή πόσο εύκολα και με τι κόστος κάποιος που εγκληματεί μπορεί να ξαναγίνει έντιμος.   

Έτσι σκέφτομαι και σήμερα λαμβάνοντας ευχές από τους φίλους μου, αυτό που εύχομαι σε όλους μας χωρίς να εξαιρώ ούτε τον εαυτό μου, είναι το φως της Αναστάσεως να μας φωτίσει στο δρόμο της Αλήθειας και της Αρετής. Διότι εκτός από το γεγονός της Ανάστασης που, είτε κάποιος το πιστεύει είτε όχι, δεν παύει να περιγράφει μία εκούσια συμπεριφορά που όλοι την αποδεχόμαστε ως πρότυπη και θα παραμείνει έτσι ακόμη κι αν η ιστορία των Ευαγγελίων ήταν ένα μυθιστόρημα. Ένα μυθιστόρημα όπου ο ήρωας με βάση τις ανθρωπιστικές αξίες της Κλασσικής και Ελληνιστικής παιδείας που μετεξέλιξαν τις σιμητικές παραδόσεις του "οφθαλμόν αντί οφθαλνού" στην Ανατολική Μεσόγειο, λειτούργησε ως ένα διαχρονικό πρότυπο για όλους μας, όχι ως Θεός (το οποίο είναι ζήτημα πίστης) αλλά ως ιστορικό πρόσωπο, ως άνθρωπος. Ήταν πρότυπο διότι δεν φαίνεται να έκανε τίποτα κακό.  Ήταν πρότυπο διότι έμεινε σταθερός στις αξίες του παρότι αντιμετώπισε βασανιστήρια, προσβολές και τελικά το θάνατο. Ήταν πρότυπο διότι παρά τα όσα αδίκως του έκαναν υπέμεινε κι επιπλέον συγχώρησε τους διώκτες του. Ήταν πρότυπο διότι μας δίδαξε στο πρόσωπο του κάθε συνανθρώπου μας, του πιο ταπεινού και άθλιου, της πόρνης, του λεπρού και του ληστεμένου, να βλέπουμε το πρόσωπο του ίδιου του Θεού. Ήταν πρότυπο διότι μας δίδαξε να μην κρίνουμε για να μην κριθούμε. Κι όλα αυτά μας τα έδειξε με παράδειγμα ζωής μέχρις θανάτου, χωρίς να εστιάζει στο κράτος ή στο παρακράτος που μπορεί να είναι και άδικα, όμως δεν μας δικαιολογούν να γινόμαστε εμείς άδικοι και αδιάφοροι για τους γύρω μας.

Τελικά τι είναι Αλήθεια και τι Αρετή σε κάθε εποχή; Κι είναι άραγε δυσκολότερες οι συνθήκες που βιώνουμε σήμερα σε σχέση με ότι βίωσε ο Χριστός πριν 2.000 χρόνια, ακόμη κι αν δεν αναστήθηκε, ώστε να αισθανόμαστε τόσο αφόρητα αδικημένοι και αδύναμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της εποχής με αγάπη και διάθεση προσφοράς σε όσους πραγματικά αδυνατούν; Γιατί πρέπει τις λύσεις να τις προσφέρουν αυτοί που έκλεψαν, εάν δίπλα μας δυστυχούν άνθρωποι, εάν βλέπουμε τους κινδύνους από την αποσάθρωση της κοινωνίας να μας πλησιάζουν; Και δεν εννοώ να μην βρούμε και να μην πληρώσουν όσοι έκλεψαν, αλλά πόσο ανεύθυνοι είμαστε όλοι οι άλλοι για μύριους λόγους που δεν είναι του παρόντος και πόσο μπορούν να περιμένουν όσοι βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία, μέχρι να βρούμε τους υπαίτους;   

Ας ευχηθούμε το Φως της Αναστάσεως να μας οδηγήσει όλους στο δρόμο της Αλήθειας και της Αρετής. Ως άτομα, κι ως κοινωνία.